Bánh rợm, còn gọi là bánh nếp đậu xanh, là một loại bánh truyền thống dân dã của miền Bắc Việt Nam. Bánh có lớp vỏ mềm dẻo từ bột nếp, bao lấy phần nhân đậu xanh bùi béo, thường ăn nóng cùng nước mắm chấm hoặc muối mè, mang hương vị mộc mạc nhưng quyến rũ.
Đặc trưng của bánh rợm
- Hương vị: Đậm đà, kết hợp vị ngọt bùi của đậu xanh và vị mằn mặn từ nước chấm.
- Kết cấu: Vỏ bánh mềm, dẻo dai; nhân đậu mịn và thơm béo.
- Màu sắc: Màu trắng đục của bột nếp hấp chín, phần nhân vàng nhẹ bên trong.
- Hình dáng: Bánh thường có dạng tròn dẹt, gói bằng lá chuối hoặc không gói tùy vùng.
Thành phần chính
- Bột nếp: Là nguyên liệu chủ đạo tạo nên độ dẻo của bánh, thường dùng bột nếp xay mịn từ gạo nếp ngon.
- Đậu xanh: Được nấu chín, giã nhuyễn, sên với ít dầu và hành khô phi thơm để tăng vị béo.
- Gia vị: Một ít muối trong bột để cân bằng vị, và nước mắm ngon hoặc muối mè để chấm.
- Lá chuối (tuỳ chọn): Dùng để gói bánh, tạo mùi thơm và giúp bánh không bị dính.
Cách chế biến chung
- Chuẩn bị vỏ: Bột nếp được trộn với nước ấm, nhào kỹ đến khi dẻo mịn.
- Làm nhân: Đậu xanh ngâm mềm, nấu chín, giã nhuyễn, sên với hành phi cho thơm.
- Tạo hình: Bột được chia thành từng viên nhỏ, bao nhân đậu bên trong, nắn tròn rồi ấn nhẹ cho dẹt.
- Hấp bánh: Xếp bánh lên lá chuối hoặc xửng có lót vải, hấp cách thủy cho đến khi bánh chín trong và mềm dẻo.
Cách thưởng thức
- Ăn nóng là ngon nhất, cảm nhận rõ độ dẻo của bột và vị bùi của nhân.
- Có thể chấm với nước mắm pha loãng, nước mắm mặn hoặc muối mè tùy khẩu vị vùng miền.
- Bánh ăn liền sau khi hấp, không để lâu vì dễ bị cứng hoặc chua.
Ứng dụng và biến tấu
- Một số nơi làm bánh rợm nhân mặn, thêm thịt băm xào cùng hành phi.
- Có thể thay đổi phần nhân thành đậu đỏ, mè đen hoặc dừa nạo sên đường.
- Ở một số vùng, bánh còn được gọi là bánh nếp chay khi không có nhân.
Bí quyết làm bánh rợm ngon
- Nhào bột đúng độ: Bột quá khô sẽ nứt, quá ướt thì khó nắn bánh.
- Sên nhân đúng cách: Nhân cần khô vừa phải, không quá nhão để dễ nắn và không làm bánh bị bể.
- Hấp bằng lửa vừa, tránh nước sôi quá mạnh làm bánh nở bung và mất dáng.
- Ăn khi còn ấm sẽ cho cảm giác ngon nhất, giữ được độ dẻo và mùi thơm đặc trưng.
Món ăn kèm
- Nước mắm ngon pha chút đường và ớt.
- Muối mè giã nhuyễn cho vị ngọt bùi.
- Trà xanh nóng giúp làm sạch vị và cân bằng độ béo của bánh.
Phù hợp với dịp nào
Bánh rợm là món ăn phổ biến trong các dịp lễ, rằm, cúng giỗ, hoặc đơn giản là món quà quê dân dã cho bữa sáng, ăn xế. Đây cũng là món bánh gắn liền với tuổi thơ của nhiều thế hệ, đặc biệt ở các vùng quê miền Bắc.
Bánh rợm – Bánh nếp nhân ngọt truyền thống
Nguyên liệu
- 500g bột nếp
- 250g đậu xanh đã cà vỏ
- 100g đường trắng (tùy chỉnh độ ngọt theo khẩu vị)
- 50g dừa nạo sợi
- 50ml nước cốt dừa
- 2 thìa canh dầu ăn
- Lá chuối tươi
- Lá nếp (tùy chọn – tạo mùi thơm)
Cách làm
- Bước 1: Chuẩn bị ngâm đậu xanh: Vo sạch đậu xanh, ngâm với nước từ 2–3 tiếng cho mềm. Sau đó đem đậu hấp chín rồi để nguội.
- Bước 2: Cách sên nhân đậu xanh: Cho đậu đã hấp vào chảo, sên với đường và nước cốt dừa trên lửa vừa. Khi hỗn hợp sệt lại thì thêm dừa nạo sợi vào, đảo đều. Tắt bếp, để nguội và vo thành từng viên tròn vừa ăn. Lưu ý: nhân đậu sên không quá khô cũng không quá loãng để dễ vo viên.
- Bước 3: Nhào bột làm vỏ bánh rợm (bánh nếp): Cho bột nếp vào tô lớn, từ từ thêm nước ấm khoảng 40°C vào nhào đến khi bột mịn, không dính tay rồi đậy kín. Để bột nghỉ khoảng 15 phút, sau đó vo bột thành từng viên nhỏ. Lưu ý: Dùng nước ấm vừa để nhào bột, tránh bột bị chai. Và có thể dùng nước lá nếp hoặc lá dứa để nhào bột, tạo mùi thơm tự nhiên.
- Bước 4: Chuẩn bị lá chuối: Lá chuối rửa sạch, luộc hoặc phơi nắng để mềm dễ gói. Lau khô và cắt thành từng miếng vừa gói bánh.
- Bước 5: Gói bánh: Ấn dẹt viên bột, đặt nhân vào giữa rồi vo tròn lại, đảm bảo nhân không bị lộ. Xoa nhẹ một lớp dầu ăn lên lá chuối. Đặt bánh vào giữa lá, cuộn lại và gấp 2 đầu cho kín.
- Bước 6: Hấp bánh: Xếp bánh vào xửng hấp, có thể lót thêm lá nếp để tạo mùi thơm. Hấp trong khoảng 30 phút tính từ khi nước sôi. Bánh chín có màu trong nhẹ, dẻo thơm, không bị nứt.
Bánh rợm nhân đậu xanh
Nguyên liệu
- 400g bột nếp
- ½ muỗng cà phê muối
- 1 muỗng cà phê dầu ăn
- 1 ống vani
- 200g đậu xanh bóc vỏ
- 100g đường
- Lá chuối
Cách làm
Xử lý lá chuối: Sau khi cắt lá chuối về, hơ qua lửa để cho lá chuối dẻo, bền hơn sau đó lau thật sạch lá chuối
Bước 1: Ngâm đậu xanh và sơ chế đậu xanh: ngâm 200g đậu xanh đã bóc vỏ với nước từ 4-8 tiếng cho đậu xanh nở ra. Sau khi ngâm đậu xanh, rửa đậu xanh lại thật sạch và cho vào rổ để cho ráo nước.
Lưu ý: Nếu không có nhiều thời gian, cũng có thể ngâm đậu xanh với nước ấm trong vòng 1 tiếng đồng hồ.
Bước 2: Nấu đậu xanh: cho đậu xanh đã rửa sạch vào nồi và cho nước vào và cho ½ muỗng cà phê muối. Sau đó, cho lên bếp nấu đến khi đậu mềm. Sau khoảng 15 phút, phần đậu xanh đã chín mềm, tắt bếp và để cho đậu xanh nguội.
Lưu ý: Lượng nước cho vào sẽ ngang bằng với mặt đậu trong nồi
Bước 3 Sên đậu xanh và tạo nhân: Phần đậu xanh đã chín cho vào máy xay sinh tố và thêm vào 200ml nước và xay nhỏ phần đậu xanh ra. Sau khi xay xong, cho đậu xanh cùng với 100g đường, 1 muỗng cà phê dầu ăn và sau đó sên đến khi phần đậu xanh sệt lại. Đến khi đậu xanh sệt lại, cho ống vani đã chuẩn bị vào và tiếp tục đảo đều khoảng 5 phút rồi cho đậu xanh ra tô để nguội.
Bước 4 Trộn bột: Cho 400g bột nếp vào thau và cho vào ½ muỗng cà phê muối và trộn đều lên. Kế tiếp, cho nước nóng từ từ vào trong thau bột. Dùng tay nhào bột đến khi bột dẻo mịn, bột không dính lên tay là được. Sau đó, đậy bột lại và cho bột nghỉ khoảng 10 phút. Sau khi để bột nghỉ, chia bột thành các phần nhỏ.
Bước 5 Gói bánh: Dùng tay ấn dẹp phần bột đã chia nhỏ ra, sau đó cho nhân vào giữa, kế tiếp túm mép bột và vo tròn bánh lại.
Phần tiếp theo, cho dầu lên trên miếng lá chuối, rồi cho bột lên lá chuối, cuộn tròn lại và sau đó gấp mép lá. Như vậy, là đã hoàn thành việc gói bánh và làm tương tự với phần bột và nhân còn lại.
Bước 6 Hấp bánh: Cho bánh vào xửng hấp trong khoảng thời gian 30 phút đến khi bánh chín.
Bánh rợm nhân đậu xanh dừa
Nguyên liệu
- 300g bột gạo nếp
- 200g đậu xanh
- 200g đường
- 50g dừa sấy
- 1 muỗng cà phê muối
- Lá chuối
Cách làm
- Bước 1 Ngâm và nấu đậu xanh Cho 200g đậu xanh ngâm với nước ấm trong khoảng 1 tiếng đồng hồ để phần vỏ bung ra hết. Sau khi ngâm đậu xanh xong, đãi đậu xanh cho sạch phần vỏ.
- Khi đã làm sạch đậu xanh hoàn toàn, cho đậu xanh vào nồi và đỗ nước ngập đậu, sau đó nấu đậu đến khi nước sôi thì tắt bếp và đỗ đậu ra rửa lại với nước một lần nữa. Cho đậu xanh và ½ muỗng cà phê muối vào nồi và đỗ nước đầy ngập mặt đậu và tiếp tục nấu cho đậu chín mềm.
- Bước 2 Làm nhân đậu xanh. Khi đậu xanh đã chín mềm, cho ra tô và nghiền đậu thật nhuyễn. Khi đậu đã nhuyễn mịn, cho vào chảo cùng với 150g đường, 50g dừa sợi, trộn đều tất cả lại với nhau và sên đến khi phần đậu xanh sệt lại. Sau khi đậu đã sệt lại, để nguội và vo thành những viên tròn nhỏ vừa ăn.
- Bước 3 Pha bột làm vỏ bánh. Cho vào thau 300g bột gạo nếp, 50g đường, ½ thìa cà phê muối và trộn đều lên. Kế tiếp, cho từ từ nước ấm vào để nhào bột. Dùng tay nhào bột đến khi bột dẻo, mịn và không còn dính tay là được. Sau khi nhào bột xong, cho bột nghỉ khoảng 30 phút và chia bột thành những phần nhỏ
- Bước 4 Gói bánh Đầu tiên, dùng phần bột đã chia nhỏ nhấn bột dẹp ra và cho phần nhân vào giữa và vo tròn bột lại.Kế tiếp, chúng ta sẽ gói bánh. Bạn quét lên bề mặt lá chuối một ít dầu ăn, rồi cho viên bột vào giữa lá chuối và cuộn lá lại rồi gấp ở hai bên, vậy là đã hoàn thành phần gói bánh. Và tiếp tục làm tương tự đến hết số bột và nhân còn lại.
Bước 5 Hấp bánh Cho bánh lên sửng và hấp trong khoảng thời gian 30 phút.
Bánh rợm nhân thịt
Nguyên liệu
Phần nhân
- 200gr đậu xanh không vỏ
- 250gr thịt ba chỉ (mỡ phần)
- Gia vị: hành tím, tiêu, dầu ăn, hạt nêm, muối
Phần vỏ
- 650gr bột gạo nếp
- 10 miếng lá chuối tươi
Cách làm
- Để chọn được thịt ba chỉ ngon bạn nên chọn loại da mỏng, mỡ trắng, nhiều thịt, chọn heo lứa vừa, không chọn heo lớn, chọn mỡ giòn, không chọn mỡ hột. Màu thịt phải đỏ tươi hoặc sậm, bên ngoài thịt không ẩm ướt.
- Để bảo quản lá chuối tươi được lâu hơn bạn có thể gói chúng lại và cho vào túi nilon bảo quản trong ngăn mát tủ lạnh. Điều này sẽ giúp hạn chế mất hơi nước ở lá chuối, tránh bị héo. Thời hạn bảo quản là 7-10 ngày.
Bước 1 Sơ chế nguyên liệu
- Ngâm đậu xanh không vỏ trong khoảng thời gian từ 4-6 giờ cho nở. Bạn rửa sạch và cắt thịt ba chỉ thành những lát nhỏ.
- 5 củ hành tím bạn rửa sạch, và thái lát mỏng
- Lá chuối đem rửa sạch, đối với lá chuối tươi bạn có thể trụng sơ với nước sôi cho mềm.
Bước 2 Chế biến phần nhân bánh
- Cho 500ml nước vào đậu xanh và nấu trong nồi cơm điện. Sau khi nấu chín, bạn có thể miết (hoặc dùng cối xay) để làm nhuyễn đậu xanh
- Thit ba chỉ sau khi cắt nhỏ thì đem đi luộc. Sau khi nước đã sôi, bạn nên đợi thêm 15 phút để chắc chắn thịt đã chín kĩ. Sau đó vớt ra và để ráo.
Bước 3 Xào nhân bánh
- Cho 5 thìa canh dầu ăn và 5 củ hành tím vào chảo và phi vàng hành, tiếp theo bạn cho thịt ba chỉ, 1 thìa cà phê hạt nêm, ⅔ thìa tiêu xào cùng nhau.
- Sau khi xào tầm 2 phút bạn tiếp tục cho đậu xanh nhuyễn và thêm ½ thìa cà phê muối xào cùng hỗn hợp trên. Đảo đều phần nhân, cho thêm dầu ăn nếu như đậu xanh bị khô. Bạn có thể nêm nếm lại gia vị cho vừa khẩu vị.
- Sau khi nhân bánh chín, đợi nguội bạn vo tròn và chia phần nhân thành 10 phần.
Bước 4 Chế biến phần vỏ bánh
- Cho 470-500ml nước nóng già vào 650gr bột gạo nếp, thêm ½ thìa cà phê muối nhào cho đến khi bột mịn. Bạn nên chia làm 2 lần cho nước để có thể nhào bột dễ dàng hơn. Dùng màng bọc thực phẩm bọc bột lại để bột nghỉ 15 phút.
Bước 5 Gói bánh
- Đặt phần lá chuối có màu thẫm (mặt có gân) lên phía trên, bạn phết thêm một ít dầu ăn để tránh phần bánh bị dính vào lá chuối. Tiếp theo cho phần nhân bánh vào phần vỏ bánh và nặn thành hình trụ.
- Cuối cùng gói lá chuối bọc lại phần bánh đã nặn. Sau đó xếp vào nồi chuẩn bị hấp bánh.
Bước 6 Hấp bánh
- Đợi nước sôi bạn cho vào nồi và hấp bánh trong 35-45 phút.
