Xôi lá cẩm là món ăn truyền thống nổi bật với sắc tím tự nhiên từ nước lá cẩm, tạo nên vẻ đẹp hấp dẫn và hương vị thơm ngon. Xôi dẻo, mềm, có vị béo nhẹ của nước cốt dừa, thường được ăn kèm với nhiều món mặn hoặc ngọt khác nhau.
Đặc trưng của xôi lá cẩm
- Hương vị: Thơm dẻo của nếp, béo nhẹ từ nước cốt dừa và hương thơm thoang thoảng của lá cẩm.
- Kết cấu: Hạt nếp chín dẻo, không bị khô, có độ bóng đẹp nhờ nước cốt dừa.
- Màu sắc: Màu tím đặc trưng từ lá cẩm, có thể đậm hoặc nhạt tùy vào cách chế biến.
Thành phần chính
- Nếp ngon: Nên chọn nếp cái hoa vàng hoặc nếp nương để có độ dẻo và thơm.
- Lá cẩm: Tạo màu tím tự nhiên, không chỉ đẹp mắt mà còn có lợi cho sức khỏe.
- Nước cốt dừa: Giúp xôi béo thơm hơn, tạo độ bóng đẹp.
- Đường hoặc muối: Điều chỉnh vị xôi theo sở thích (ngọt hoặc mặn).
- Dừa nạo: Tăng thêm độ béo bùi khi thưởng thức.
Cách chế biến chung
- Nấu nước lá cẩm: Lá cẩm được đun sôi để lấy nước tím, dùng để ngâm nếp hoặc đồ xôi.
- Ngâm nếp: Nếp ngâm với nước lá cẩm vài giờ để màu thấm đẹp.
- Đồ xôi: Nếp sau khi ngâm được đem hấp chín, trộn cùng nước cốt dừa và đường/muối để tăng hương vị.
- Hoàn thiện: Khi xôi chín, có thể rắc thêm dừa nạo hoặc ăn kèm với các topping khác.
Cách thưởng thức
Xôi lá cẩm có thể ăn nóng hoặc nguội, tùy theo sở thích. Có thể ăn kèm với dừa nạo, muối mè nếu thích vị ngọt, hoặc kết hợp với chả lụa, thịt kho nếu thích vị mặn.
Ứng dụng và biến tấu
- Xôi lá cẩm ngọt: Ăn cùng dừa nạo, đậu phộng, muối mè, đường thốt nốt.
- Xôi lá cẩm mặn: Kết hợp với lạp xưởng, chả lụa, gà xé hoặc thịt kho tàu.
- Xôi lá cẩm kẹp bánh tráng: Một kiểu biến tấu độc đáo, xôi được kẹp giữa hai miếng bánh tráng nướng giòn.
Bí quyết làm xôi lá cẩm ngon
- Nên chọn lá cẩm tươi: Màu sẽ đẹp hơn so với lá cẩm khô.
- Ngâm nếp đủ lâu: Giúp màu sắc thấm đều, hạt xôi lên màu đẹp.
- Đồ xôi đúng cách: Hấp bằng xửng, không nên nấu trực tiếp để xôi không bị nhão.
- Thêm nước cốt dừa sau khi xôi chín: Giúp hạt xôi bóng đẹp và thơm hơn.
Món ăn kèm
- Xôi lá cẩm chả lụa: Vị mặn của chả lụa hòa với xôi béo thơm rất hợp khẩu vị.
- Xôi lá cẩm gà xé: Tăng thêm độ đậm đà, thích hợp cho bữa sáng.
- Xôi lá cẩm dừa nạo: Dành cho những ai thích vị ngọt thanh nhẹ.
Phù hợp với dịp nào
Xôi lá cẩm thường xuất hiện trong các bữa sáng, tiệc tùng, cúng lễ hoặc làm món ăn vặt trong ngày. Món xôi này không chỉ ngon mà còn mang ý nghĩa may mắn nhờ màu tím tượng trưng cho sự sum vầy, đoàn viên.
Nguyên liệu
Xử lý lá cấm
- Lá cẩm Cắt nhỏ, vò dập 100 gr
- Nước lạnh 1000ml
- Nấu sôi, bỏ xác, lấy thành phẩm 500ml nước lá cầm
Hấp xôi
- Nếp ngỗng 500gr Hạt dài, đều
- Nước lá cẩm Thành phẩm 500ml
- Muối sấy 1 ít
Tạo mùi thơm
- Lá dứa 50 gr Cho 1/2 vào nước hấp, cho 1/2 trên mặt nếp
Nước cốt dừa dùng để rưới xôi
- Dừa nạo trắng 150gr
- Nước ấm 150ml
- Đường cát trắng Cho vào sau khi xôi đã chín 30gr
Nước cốt dừa ăn kèm
- Dừa nạo trăng 300gr
- Nước ấm 200ml
- Đường cát trắng 25gr
- Bột năng Hòa tan với một ít nước 2gr
- Bột gạo 3gr
- Muối sấy 1gr
- Lá dứa 5gr
Muối mè ăn kèm
- Đậu phộng Rang chín ,gia nhuyễn 50gr
- Mè trắng Rang vàng, giã nhuyễn 50gr
- Muối sấy Rang 10gr
- Đường cát trắng 20gr
- Tất cả nguyên liệu trộn đều
Nguyên liệu trang trí và ăn kèm
- Dừa rám Bào sợi ½ trái
- Đậu xanh cà vỏ Vo sạch, ngâm nước 2 – 4h , hấp chín, xay nhuyễn 100gr
Cách làm
Nước cốt dừa rưới xôi
- Trộn dừa nạo và nước ấm vắt lấy 150ml nước cốt dừa thành phẩm
- Bước 1:
- Cách 1: Nếp vo sạch (vo đến khi nước trong), ngâm từ 6 – 8 tiếng, xả qua nước lạnh (Lưu ý nếp đã ngâm không vo lại vì làm nát, vỡ hạt nếp), để ráo (Lưu ý không để quá lâu, vì để quá lâu từ 2 tiếng trở lên nếp sẽ bị lại).
- Cách 2: Nếp vo sạch (vo đến khi nước trong), ngâm nước từ 6 – 8 tiếng, (Lưu ý nếp đã ngâm không vo lại vì làm nát, vỡ hạt nếp), để ráo. Sau đó ngâm với nước lá cầm cho thầm màu tối tiểu 30 phút, để ráo, cho muối sấy vào trộn đều (Lưu ý không để quá lâu, vì để quá lâu từ 2 tiếng trở lên nếp sẽ bị lại).
- Bước 2: Bắc xửng hấp, cho nước vào nấu sôi, cho hỗn hợp B1 + lá dứa vào xửng hấp khoảng 20 phút.
- Mở nắp rưới nước cốt dừa vào trộn đều (tăng lửa lớn 1 xíu để nước cốt dừa không bị chạy chân/óc trâu) hấp thêm khoảng 10 phút (5 phút đảo đều xôi 1 lần).
- Bước 3: Sau khi hấp xong, lấy xôi ra để nguội khoảng 70%, cho đường cát trắng vào trộn đều.
- Bước 4: Nấu nước cốt dừa ăn kèm: Trộn chung nước cốt dừa và nước ấm, bóp đều,vắt lấy 200ml nước cốt dừa thành phẩm. Cho nước cốt dừa + đường cát vào nấu tan. Sau đó tạo sánh bằng bột năng
- Bước 5: Trình bày xôi cùng các nguyên liệu ăn kèm (nước cốt dừa, dừa bào sợi, muối mè).
Yêu cầu thành phẩm:
- Xôi có màu tím tự nhiên của lá cẩm, xôi căng bóng, béo của nước cốt dừa, bùi của đậu phộng đậu xanh
Kiến thức mở rộng:
- Có thể tạo màu sắc khác cho xôi nhự: màu xanh lá dứa, màu vàng nghệ theo tỉ lệ: 500gr nếp đã vo sạch cám, 350 – 400ml nước cốt tạo màu
